Gad, Zarządzanie, Artykuły
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Rozdział 9Rachunkowość finansowaJacek Gad, Joanna Stępień-Andrzejewska, Ewa WalińskaCelem niniejszego rozdziału jest przedstawienie podstawowych informacjina temat wybranych obszarów rachunkowości finansowej. Po jego lektu-rze Czytelnik będzie potrafił wskazać elementy sprawozdania finansowegooraz zależności między nimi, przykładowe pozycje sprawozdania z działal-ności, parametry wyceny bilansowej, zasady ustalania wyniku finansowegooraz zasady wyceny bilansowej.Sprawozdanie finansowe – podstawowe informacjeSprawozdanie finansowe stanowi „produkt” systemu informacyjnego rachun-kowości, w którym prezentowane są informacje na temat sytuacji finansowej (ma-jątek oraz źródła jego finansowania), dokonań (przychody, koszty, wynik finansowy)oraz zmian sytuacji finansowej (wypracowane w trakcie okresu sprawozdawczegoprzepływy pieniężne).Każda jednostka, która prowadzi księgi rachunkowe zobowiązana jest do spo-rządzenia bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej. Jeżeli spra-wozdania finansowe danej jednostki podlegają badaniu, musi ona dodatkowo spo-rządzić rachunek przypływów pieniężnych oraz zestawienie zmian w kapitale wła-snym. W przypadku określonych w regulacjach podmiotów oprócz sprawozdaniafinansowego zarządzający są zobowiązani sporządzić sprawozdanie z działalności1(por. rysunek 9.1).1Sprawozdanie z działalności jednostki powinno obejmować istotne informacje o stanie majątkowymi sytuacji finansowej, w tym ocenę uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opiszagrożeń, a w szczególności informacje o zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki,przewidywanym rozwoju jednostki i ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju, aktualneji przewidywanej sytuacji finansowej, nabyciu udziałów (akcji) własnych, posiadanych przez jednostkęoddziałach (zakładach), stosowaniu zasad ładu korporacyjnego.118Jacek Gad, Joanna Stępień-Andrzejewska, Ewa WalińskaElementy sprawozdania finansowegoBilansRachunekzysków iInformacjadodatkowaRachunekprzep ywówpieni nychZestawieniezmian w kapitalew asnymSprawozdanie zdzia alno cistratElementy obowi zkowe sprawozdafinansowychSprawozdania finansowe podlegaj ce badaniuprzez bieg ych rewidentów zawierajdodatkowo zaznaczone elementy.Do sprawozda finansowych spó ek kapita owych, spó ek komandytowo-akcyjnych,towarzystw ubezpiecze wzajemnych, spó dzielni, przedsi biorstw pa stwowych nale ydo czydodatkowosprawozdanie z dzia alno ci jednostki.Rysunek 9.1.Elementy sprawozdania finansowegoŹródło: J. Gad,Rachunkowość w procesie nadzoru w spółkach publicznych,Wydawnictwo Uni-wersytetu Łódzkiego, Łódź 2011, s. 142.Bilansdostarcza informacji na temat aktywów oraz źródeł finansowania.Ra-chunek zysków i stratdostarcza informacji na temat poziomu przychodów i kosz-tów oraz obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego.Rachunek przepływówpieniężnychwskazuje obszary, w których generowane są przepływy pieniężne– źródła wpływów oraz kierunki wydatków środków pieniężnych. W zestawieniuzmian w kapitale własnymprzedstawione są elementy kształtujące poszczególneskładniki kapitału własnego.Informacja dodatkowazawiera informacje uszcze-góławiające pozycje pozostałych elementów sprawozdania finansowego, a takżeinne informacje potrzebne do oceny przedsiębiorstwa. Częścią informacji dodat-kowej jestpolityka rachunkowościobejmująca zasady klasyfikacji i grupowaniazdarzeń gospodarczych do odpowiednich pozycji sprawozdania finansowegozgodnie z ich charakterem, metody wyceny bilansowej aktywów i pasywów, me-tody ustalania wyniku finansowego oraz sposób prezentacji informacji w spra-wozdaniu finansowym.Zasady wykazywania informacji w sprawozdaniu finansowymSprawozdanie finansowe sporządza się w języku polskim oraz w walucie pol-skiej. Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych, jeżelinie zniekształca to obrazu jednostki przedstawionego w sprawozdaniu finanso-wym. Minimalna zawartość poszczególnych elementów sprawozdania finansowegowynika z załączników do ustawy o rachunkowości (uor). Informacje prezentowanew sprawozdaniu finansowym mogą podlegać uszczegółowieniu lub uproszczeniu,jeżeli wynika to z potrzeb lub specyfiki jednostki.Rozdział 9. Rachunkowość finansowa119Można wyodrębnić trzy poziomy ujawnień prezentowanych w sprawozda-niach finansowych przygotowywanych odpowiednio przez mikrojednostki2, małejednostki3oraz pozostałe jednostki. Najmniejszy zakres ujawnień dotyczy mikrojed-nostek. Małe jednostki mogą również sporządzać sprawozdanie finansowe w for-mie uproszczonej4. Pozostałe jednostki muszą sporządzać sprawozdania finansowezgodnie z zakresem ustalonym w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości.W bilansie, rachunku zysków i strat, rachunku przepływów pieniężnychoraz zestawieniu zmian w kapitale własnym prezentowane są informacje dotyczą-ce bieżącego oraz poprzedzającego go roku obrotowego. Zarządzający jednostkąmogą dowolnie wybrać wariant, według którego prezentowane będą informacjew rachunku zysków i strat, tj. porównawczy lub kalkulacyjny5. W przypadku wa-riantu porównawczego w rachunku zysków i strat w działalności operacyjnej pre-zentowane są koszty rodzajowe, natomiast w przypadku wariantu kalkulacyjnegokoszty zgrupowane według funkcji.2Do mikrojednostek zalicza się:1) spółki kapitałowe, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, osoby fizyczne, spółkicywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, które w poprzednimi bieżącym roku obrotowym nie przekroczyły dwóch z następujących trzech wielkości:a) 1,5 mln PLN – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,b) 3 mln PLN – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,c) 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty,2) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie,jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowychwyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 1,2 mln EUR i nie więcej niż 2 mln EURza poprzedni rok obrotowy,3) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie,których przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły rów-nowartość w walucie polskiej mniej niż 1,2 mln EUR i zdecydowały się dobrowolnie na stosowa-nie zasad rachunkowości określonych przepisami ustawy o rachunkowości,4) stowarzyszenia, związki zawodowe, izby gospodarcze, fundacje, jeżeli nie prowadzą działalnościgospodarczej.Małą jednostką jest jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansoweoraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie osiągnęła dwóch z następujących trzech wielkości:1) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób,2) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyłarównowartości 2 mln EUR,3) przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej43nie przekroczyły równowartości 4 mln EUR.Wykazując informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości nume-rowane literami i cyframi rzymskimi.5Jeżeli zarządzający wybiorą wariant kalkulacyjny, to w informacji dodatkowej muszą dodatkowoujawnić koszty według rodzaju.120Jacek Gad, Joanna Stępień-Andrzejewska, Ewa WalińskaRachunek przypływów pieniężnych może być sporządzony metodą bezpośred-nio lub pośrednią. W przypadku metody bezpośredniej we wszystkich rodzajachdziałalności (operacyjna, inwestycyjna, finansowa) prezentowane są wpływy i wy-datki. Jeżeli rachunek przypływów pieniężnych sporządzony jest metodą pośred-nią, to wówczas wpływy i wydatki prezentowane są w działalności inwestycyjneji finansowej, natomiast w działalności operacyjnej prezentowany jest zysk nettooraz jego korekty (por. tabela 9.1).Tabela 9.1.Rachunek przepływów pieniężnychMetoda bezpośredniaA. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnejI. WpływyII. WydatkiI. Zysk / strata nettoII. KorektyMetoda pośredniaIII. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I +/– II)B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnejI. WpływyII. WydatkiIII. Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej (I – II)C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowejI. WpływyII. WydatkiIII. Przepływy pieniężne z działalności finansowej (I– II)Przepływy pieniężne netto razem (A + B + C)Źródło: opracowanie własne.Formalne aspekty związane ze sporządzaniem sprawozdania finansowegoSprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunko-wych oraz na inny dzień bilansowy. Księgi rachunkowe zamyka się:1) na dzień kończący rok obrotowy,2) na dzień zakończenia działalności jednostki, w tym również jej sprzedaży, za-kończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego, o ile nie nastąpiło jegoumorzenie,3) na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej,4) w jednostce przejmowanej na dzień połączenia związanego z przejęciem jed-nostki przez inną jednostkę, to jest na dzień wpisu do rejestru tego połączenia,5) na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek, jeżeli w wy-niku podziału lub połączenia powstaje nowa jednostka, to jest na dzień poprze-dzający dzień wpisu do rejestru połączenia lub podziału,Rozdział 9. Rachunkowość finansowa1216) na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub ogło-szenia upadłości,7) na inny dzień bilansowy określony odrębnymi przepisami– nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia zaistnienia tych zdarzeń6.Sprawozdanie finansowe podpisuje – podając zarazem datę podpisu – osoba,której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz zarząd. Jeżeli zarząd jestwieloosobowy, to sprawozdanie podpisują wszyscy członkowie tego organu. Odmo-wa złożenia podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia.Roczne sprawozdanie finansowepodlega zatwierdzaniu przez organ zatwier-dzający, tj. walne zgromadzenie akcjonariuszy, walne zgromadzenie udziałowców,zgromadzenie spółdzielców itp. Sprawozdanie finansowe musi zostać zatwierdzonew terminie trzech miesięcy od jego sporządzenia (sześć miesięcy od zamknięciaksiąg rachunkowych).Członkowie zarządu oraz rady nadzorczej są zobowiązani do zapewnienia, abysprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności były zgodne z przepisa-mi ustawy o rachunkowości (lub z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdaw-czości Finansowej – MSSF).Jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego za-twierdzeniem, jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotnywpływ na to sprawozdanie finansowe, lub powodujących, że założenie kontynu-owania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione, powinna ona odpowied-nio zmienić sprawozdanie7.Sprawozdanie finansowe – w przypadku jednostek wskazanych w ustawieo rachunkowości8– podlega badaniu przez biegłego rewidenta.6Na przykład, jeśli zamknięcie ksiąg rachunkowych nastąpiło 31 grudnia 2013 r., to sprawozdaniefinansowe należy sporządzić do 31 marca 2014 r.7Jeżeli zdarzenia, które nastąpiły po dniu bilansowym, nie powodują zmiany stanu istniejącegona dzień bilansowy, to odpowiednie wyjaśnienia zamieszcza się w informacji dodatkowej.Badaniu podlegają roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność: banków, zakładówubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji; spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych; jednostekdziałających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszachinwestycyjnych; jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu fundu-szy emerytalnych; spółek akcyjnych, pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym,za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiejco najmniej 2,5 mln EUR,c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowystanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln EUR.8
[ Pobierz całość w formacie PDF ]