Głuch Jerzy - Systemy transportowe, 01. LOGISTYKA - dla potrzebujących, 01. MATERIAŁY AUTORSKIE - ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Jerzy Gþuch
Jerzy Gþuch
SYSTEMY TRANSPORTOWE
Rok akademicki 2010/2011
1
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe:
W04: Systemy transportowe:
Podsystem ekonomiczno
Podsystem ekonomiczno-
prawny
prawny
Gþwne podsystemy systemu transportowego
Gþwne podsystemy systemu transportowego
:
Podsystem
techniczny
techniczny transportu.
SĢ to:
infrastruktura transportu, Ļrodki transportu, urzĢdzenia transportowe i
przeþadunkowe, techniczne Ļrodki zaplecza transportowego, wyposaŇenie punktw
transportowych, porty, terminale transportu kombinowanego, dworce, lotniska, centra
logistyczne;
Podsystem
organizacyjny
organizacyjny transportu.
SĢ to:
powiĢzania i zasady wspþpracy wewnĢtrz dziaþu transportu, a takŇe pomiħdzy
transportem, a otoczeniem;
Podsystem
ekonomiczno
prawny transportu.
SĢ to:
taryfy, system finansowy, fiskalny, prawny podmiotw sfery realnej transportu;
ekonomiczno-
prawny
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno-
prawny
prawny
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno
DziaþalnoĻę transportowa a budŇet paıstwa
:
DziaþalnoĻę transportowa a budŇet paıstwa
Transport jest dziaþem gospodarki narodowej silnie zwiĢzanym z b
Transport jest dziaþem gospodarki narodowej silnie zwiĢzanym z b
udŇetem
udŇetem
paıstwa
, gdyŇ majĢtku transportowego jest tworzona i utrzymywana
poza przedsiħbiorstwami oraz innymi jednostkami dziaþajĢcymi na zasadach
rozrachunku gospodarczego.
paıstwa
Szczeglnie trudnĢ sprawĢ jest wprowadzenie peþnego rozrachunku gospodarczego w
przewozach pasaŇerskich. Jest to spowodowane niskim poziomem stopy Ňyciowej
ludnoĻci, zrŇnicowaniem dochodw poszczeglnych warstw spoþeczeıstwa itd.
Poza tym zwiĢzek transportu z budŇetem paıstwa byþ wzmacniany politykĢ
instrumentalnego traktowania transportu.
Fakt ten utrudniaþ prowadzenie rozrachunku gospodarczego, nawet w
przedsiħbiorstwach ĻwiadczĢcych wyþĢcznie usþugi przewozowe þadunkw.
2
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno-
prawny
prawny
O sile zwiĢzkw miħdzy
transportem a budŇetem paıstwa stanowi wielkoĻę
transportem a budŇetem paıstwa stanowi wielkoĻę
Ļrodkw budŇetowych
Ļrodkw budŇetowych
skierowanych na cele inwestycyjne i eksploatacyjne, czyli
wydatki budŇetu paıstwa ponoszone na budowħ i utrzymanie infrastruktury transportu
oraz wydatki na subwencjonowanie nierentownych przewozw pasaŇerskich
(kolejowych i miejskich).
ĺrodki budŇetowe sĢ przekazywane zarwno przedsiħbiorstwom, jak i jednostkom
budŇetowym.
O ile
inwestycji infrastrukturalnych nie moŇe siħ
obejĻę bez zasilania budŇetowego, o tyle bezpoĻrednia dziaþalnoĻ
O ile
inwestycji infrastrukturalnych nie moŇe siħ
obejĻę bez zasilania budŇetowego, o tyle bezpoĻrednia dziaþalnoĻ
ę produkcyjna
ę produkcyjna
powinna byę caþkowicie od niego niezaleŇna.
powinna byę caþkowicie od niego niezaleŇna.
PodejĻcie takie uniemoŇliwiajĢ jednak
przewozy pasaŇerskie kolejowe i miejskie
przewozy pasaŇerskie kolejowe i miejskie.
JeŇeli chodzi o odwrotnĢ stronħ zwiĢzkw transportu z budŇetem, czyli
udziaþ
udziaþ
transportu w tworzeniu dochodw budŇetowych, to mgþby on byę o
wiele
wiele
transportu w tworzeniu dochodw budŇetowych, to mgþby on byę o
wiħkszy
wiħkszy
, gdyby motoryzacjħ indywidualnĢ zamiast do sfery konsumpcji w
gospodarstwach domowych, do sfery transportowej. Wwczas udziaþ
transportu w tworzeniu dochodw budŇetowych wzrsþby o kwoty uzyskane z
opodatkowania samochodw osobowych, paliw oraz ceþ.
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno-
prawny
prawny
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno
W latach 1970-1985 udziaþ
transportu w dochodach budŇetu
paıstwa zwiħkszyþ siħ z 1,7% do
3,6%5.
Brak jest obecnie najnowszych
danych dotyczĢcych wysokoĻci
Ļwiadczeı transportu na rzecz
budŇetu paıstwa. GUS podaje dla
roku 1990 oglnĢ kwotħ 4331,6
mld zþ; suma ta stanowiþa 2,21%
dochodw budŇetowych.
Zatem w stosunku do 1985 roku
udziaþ ten spadþ z 3,6% do 2,21%.
Dane dotyczĢce udziaþu dochodw
budŇetu zwiĢzanych z transportem
w dochodach ogþem znajdujĢ siħ
w tabeli.
3
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno-
prawny
prawny
MoŇna wiħc zauwaŇyę tendencjħ do obniŇania udziaþu wydatkw budŇetu paıstwa na
transport.
Zjawisko to nie jest korzystne, poniewaŇ transport w Polsce jest
Zjawisko to nie jest korzystne, poniewaŇ transport w Polsce jest
niedoinwestowany, wymaga modernizacji, w zwiĢzku z czym jest
niedoinwestowany, wymaga modernizacji, w zwiĢzku z czym jest
niekonkurencyjny w stosunku do przewoŅnikw z krajw Europy Zach
niekonkurencyjny w stosunku do przewoŅnikw z krajw Europy Zach
odniej
odniej
.
Gþwne Ņrdþa dochodw budŇetowych
Gþwne Ņrdþa dochodw budŇetowych
pþynĢcych z transportu stanowiĢ:
Î
podatek dochodowy, podatek od towarw i usþug
podatek dochodowy, podatek od towarw i usþug
(VAT),
Î
podatek od nieruchomoĻci
podatek od nieruchomoĻci
,
Î
podatek zawarty w cenie paliw
podatek zawarty w cenie paliw
.
Rodzaje wydatkw budŇetowych
Rodzaje wydatkw budŇetowych
wystħpujĢcych w obecnym systemie budŇetowym
w Polsce:
Î
dotacje przedmiotowe
dotacje przedmiotowe
, ktre udzielane sĢ wyþĢcznie PKP i PKS:
¤ w przypadku PKP dotowane sĢ krajowe przewozy pasaŇerskie (nie sĢ dotowane
przewozy pociĢgami o wysokim poziomie usþug, np. Intercity),
¤ w przypadku PKS dotacje obejmujĢ pracownicze i szkolne przewozy
komunikacji zwykþej,
Î
dotacje na inwestycje
dotacje na inwestycje
, ktre otrzymuje PKP na budowħ i modernizacjħ
infrastruktury kolejowej, a gospodarka morska na zakup floty i na modernizacjħ
infrastruktury portowej, ochronħ mienia i Ňycia na morzu (przedsiħbiorstwo Polskie
Porty Lotnicze otrzymaþo dotacjħ na budowħ Terminalu II na Okħciu).
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno-
prawny
prawny
Î
NAKýADY INWESTYCYJNE
NAKýADY INWESTYCYJNE
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno
Nakþady
Nakþady
inwestycyjne
inwestycyjne
na
na
transport
transport
a
a
wzrost
wzrost
dochodu
dochodu
narodowego
Usþugi transportowe sĢ jednym z czynnikw stymulujĢcych rozwj g
ospodarczy
ospodarczy
.
JeŇeli transport
rozwija siħ we wþaĻciwym kierunku i w sposb zaplanowany
wedþug
potrzeb przewozowych, to
umoŇliwia w ten sposb rozwj gospodarki narodowej
, a
rozwijajĢca siħ gospodarka umoŇliwia wzrost dochodu narodowego. Rozwj
gospodarczy wymaga rozszerzonej reprodukcji Ļrodkw wytwrczych.
Usþugi transportowe sĢ jednym z czynnikw stymulujĢcych rozwj g
Reprodukcja zawħŇona
w poþĢczeniu z regresem w zakresie jakoĻci stosunkw
produkcji
prowadzi do zwalniania, wstrzymywania lub hamowania procesw
wzrostu
.
Utrzymywanie transportu w stanie staþego rozwoju jest bardziej uzasadnione niŇ
ktregokolwiek dziaþu czy gaþħzi gospodarki. Transport Ļwiadczy bowiem usþugi o:
Î niezmiennie duŇym zapotrzebowaniu,
Î maþo zaleŇne od mody, poziomu dochodw i technologii produkcji.
Gþwnym stymulatorem tego rozwoju jest polityka inwestycyjna
. Sprawna sieę
transportowa stymulujĢca rozwj handlu, turystyki i innych usþug oraz nawiĢzanie
wspþpracy gospodarczej jest atrakcyjnĢ ofertĢ dla inwestorw zarwno krajowych, jak i
zagranicznych.
4
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno-
prawny
prawny Î
NAKýADY INWESTYCYJNE
NAKýADY INWESTYCYJNE
DziaþalnoĻę inwestycyjna w transporcie moŇe dotyczyę zarwno inf
DziaþalnoĻę inwestycyjna w transporcie moŇe dotyczyę zarwno inf
ra
ra-
, jak i
, jak i
suprastruktury
suprastruktury
. RŇnice miħdzy tymi rodzajami inwestycji dotyczĢ m.in. Ņrdeþ
finansowania, okresu realizacji, podmiotw odpowiedzialnych za ich podjħcie.
INFRASTRUKTURA EKONOMICZNA
Î
zespþ obiektw liniowych i punktowych
zespþ obiektw liniowych i punktowych
INFRASTRUKTURA EKONOMICZNA
trwale zwiĢzanych z przestrzeniĢ
, ktre umoŇliwiajĢ przewoŇenie osb i þadunkw
Ļrodkami transportu, skþadowanie i inne czynnoĻci wystħpujĢce w procesie
transportowym; Infrastruktura:
LINIOWA
trwale zwiĢzanych z przestrzeniĢ
LINIOWA
Î tworzĢ jĢ wszelkiego rodzaju drogi transportowe i urzĢdzenia po ktrych
odbywa siħ przemieszczanie;
PUNKTOWA
PUNKTOWA
Î tworzĢ jĢ punkty i wħzþy transportowe wraz z ich wyposaŇeniem i
urzĢdzeniami (rampy, place skþadowe, magazyny, pasy startowe, sprzħt
przeþadunkowy);
INFRASTRUKTURA SPOýECZNA
INFRASTRUKTURA SPOýECZNA
obejmuje urzĢdzenia i instytucje ĻwiadczĢce
usþugi w dziedzinie prawa, bezpieczeıstwa, ksztaþcenia, oĻwiaty i sþuŇby zdrowia (np.
szkoþy, szpitale, aparat administracji paıstwowej)
SUPRASTRUKTURA
SUPRASTRUKTURA
Î obejmuje
urzĢdzenia i instytucje bezpoĻrednio
produkcyjne
Î Ļrodki trakcyjne i przewozowe, urzĢdzenia techniczne transportu
niepublicznego, stacje, przystanki, bocznice kolejowe, kanaþy, drogi (wþasne,
prywatne, wewnĢtrzzakþadowe), magazyny i urzĢdzenia przeþadunkowe.
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
J. Gþuch SYSTEMY TRANSPORTOWE
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno
W04: Systemy transportowe: Podsystem ekonomiczno-
prawny
prawny Î
NAKýADY INWESTYCYJNE
NAKýADY INWESTYCYJNE
Transportowe inwestycje infrastrukturalne sĢ bardzo
kapitaþochþonne
kapitaþochþonne
i w zwiĢzku z
tym przedsiħbiorstwa transportowe nie sĢ w stanie ich sfinansowaę.
Podstawowym inwestorem infrastruktury jest paıstwo (jego skarb)
Podstawowym inwestorem infrastruktury jest paıstwo (jego skarb)
lub wþadze
lub wþadze
regionalne i lokalne.
regionalne i lokalne.
Inwestorami mogĢ byę rwnieŇ
wyspecjalizowane instytucje zarzĢdzane przez
wyspecjalizowane instytucje zarzĢdzane przez
paıstwo (np. przedsiħbiorstwo Polskie Porty Lotnicze).
paıstwo (np. przedsiħbiorstwo Polskie Porty Lotnicze).
KoniecznoĻę inwestowania przez paıstwo lub podmioty komunalne wy
KoniecznoĻę inwestowania przez paıstwo lub podmioty komunalne wy
nika
nika
rwnieŇ z faktu, Ňe skþadniki tej infrastruktury majĢ charakter
rwnieŇ z faktu, Ňe skþadniki tej infrastruktury majĢ charakter
wszechobejmujĢcy
wszechobejmujĢcy
i bħdĢ sþuŇyę dobru oglnogospodarczemu i oglnospoþecznemu, wsz
i bħdĢ sþuŇyę dobru oglnogospodarczemu i oglnospoþecznemu, wsz
ystkim
ystkim
jednostkom gospo-darczym i pozagospodarczym.
jednostkom gospo-darczym i pozagospodarczym.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]